| 1 |
Rozdział I - RZECZPOSPOLITA |
| 2 |
=========================== |
| 3 |
|
| 4 |
Art. 1. |
| 5 |
------- |
| 6 |
Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich |
| 7 |
obywateli. |
| 8 |
|
| 9 |
Art. 2. |
| 10 |
------- |
| 11 |
Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, |
| 12 |
urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. |
| 13 |
|
| 14 |
Art. 3. |
| 15 |
------- |
| 16 |
Rzeczpospolita Polska jest państwem jednolitym. |
| 17 |
|
| 18 |
Art. 4. |
| 19 |
------- |
| 20 |
1. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do |
| 21 |
Narodu. |
| 22 |
2. Naród sprawuje władzę przez swoich |
| 23 |
przedstawicielibezpośrednio. |
| 24 |
|
| 25 |
Art. 5. |
| 26 |
------- |
| 27 |
Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i |
| 28 |
nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i |
| 29 |
prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, |
| 30 |
strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę |
| 31 |
środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. |
| 32 |
|
| 33 |
Art. 6. |
| 34 |
------- |
| 35 |
1. Rzeczpospolita Polska stwarza warunki upowszechniania i |
| 36 |
równego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem tożsamości |
| 37 |
narodu polskiego, jego trwania i rozwoju. |
| 38 |
2. Rzeczpospolita Polska udziela pomocy Polakom |
| 39 |
zamieszkałym za granicą w zachowaniu ich związków z |
| 40 |
narodowym dziedzictwem kulturalnym. |
| 41 |
|
| 42 |
Art. 7. |
| 43 |
------- |
| 44 |
Organy władzy publicznej działają na podstawie i w |
| 45 |
granicach prawa. |
| 46 |
|
| 47 |
Art. 8. |
| 48 |
------- |
| 49 |
1. Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej |
| 50 |
Polskiej. |
| 51 |
2. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że |
| 52 |
Konstytucja stanowi inaczej. |
| 53 |
|
| 54 |
Art. 9. |
| 55 |
------- |
| 56 |
Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa |
| 57 |
międzynarodowego. |
| 58 |
|
| 59 |
Art. 10. |
| 60 |
-------- |
| 61 |
1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale |
| 62 |
i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i |
| 63 |
władzy sądowniczej. |
| 64 |
2. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę |
| 65 |
wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada |
| 66 |
Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały. |
| 67 |
|
| 68 |
Art. 11. |
| 69 |
-------- |
| 70 |
1. Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i |
| 71 |
działania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszają |
| 72 |
na zasadach dobrowolności i równości obywateli polskich w |
| 73 |
celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie |
| 74 |
polityki państwa. |
| 75 |
2. Finansowanie partii politycznych jest jawne. |
| 76 |
|
| 77 |
Art. 12. |
| 78 |
-------- |
| 79 |
Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i |
| 80 |
działania związków zawodowych, organizacji |
| 81 |
społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów |
| 82 |
obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji. |
| 83 |
|
| 84 |
Art. 13. |
| 85 |
-------- |
| 86 |
Zakazane jest istnienie partii politycznych i innych |
| 87 |
organizacji odwołujących się w swoich programach do |
| 88 |
totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i |
| 89 |
komunizmu, a także tych, których program lub bezpośrednio. |
| 90 |
|
| 91 |
Art. działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i |
| 92 |
narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy |
| 93 |
lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie |
| 94 |
struktur lub członkostwa. |
| 95 |
|
| 96 |
Art. 14. |
| 97 |
-------- |
| 98 |
Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność prasy i innych |
| 99 |
środków społecznego przekazu. |
| 100 |
|
| 101 |
Art. 15. |
| 102 |
-------- |
| 103 |
1. Ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia |
| 104 |
decentralizację władzy publicznej. |
| 105 |
2. Zasadniczy podział terytorialny państwa uwzględniający |
| 106 |
więzi społeczne, gospodarcze lub kulturowe i zapewniający |
| 107 |
jednostkom terytorialnym zdolność wykonywania zadań |
| 108 |
publicznych określa ustawa. |
| 109 |
|
| 110 |
Art. 16. |
| 111 |
-------- |
| 112 |
1. Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału |
| 113 |
terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządową. |
| 114 |
2. Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy |
| 115 |
publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część |
| 116 |
zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na |
| 117 |
własną odpowiedzialność. |
| 118 |
|
| 119 |
Art. 17. |
| 120 |
-------- |
| 121 |
1. W drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, |
| 122 |
reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego |
| 123 |
i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów |
| 124 |
w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. |
| 125 |
2. W drodze ustawy można tworzyć również inne rodzaje |
| 126 |
samorządu. Samorządy te nie mogą naruszać wolności |
| 127 |
wykonywania zawodu ani ograniczać wolności podejmowania |
| 128 |
działalności gospodarczej. |
| 129 |
|
| 130 |
Art. 18. |
| 131 |
-------- |
| 132 |
Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, |
| 133 |
macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i |
| 134 |
opieką Rzeczypospolitej Polskiej. |
| 135 |
|
| 136 |
Art. 19. |
| 137 |
-------- |
| 138 |
Rzeczpospolita Polska specjalną opieką otacza weteranów |
| 139 |
walk o niepodległość, zwłaszcza inwalidów wojennych. |
| 140 |
|
| 141 |
Art. 20. |
| 142 |
-------- |
| 143 |
Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności |
| 144 |
działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz |
| 145 |
solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych |
| 146 |
stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej |
| 147 |
Polskiej. |
| 148 |
|
| 149 |
Art. 21. |
| 150 |
-------- |
| 151 |
1. Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo |
| 152 |
dziedziczenia. |
| 153 |
2. Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy |
| 154 |
jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym |
| 155 |
odszkodowaniem. |
| 156 |
|
| 157 |
Art. 22. |
| 158 |
-------- |
| 159 |
Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest |
| 160 |
dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na |
| 161 |
ważny interes publiczny. |
| 162 |
|
| 163 |
Art. 23. |
| 164 |
-------- |
| 165 |
Podstawą ustroju rolnego państwa jest gospodarstwo |
| 166 |
rodzinne. Zasada ta nie narusza postanowień art. 21 i art. |
| 167 |
22. |
| 168 |
|
| 169 |
Art. 24. |
| 170 |
-------- |
| 171 |
Praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. |
| 172 |
Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy. |
| 173 |
|
| 174 |
Art. 25. |
| 175 |
-------- |
| 176 |
1. Kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione. |
| 177 |
2. Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują |
| 178 |
bezstronność w sprawach przekonań religijnych, |
| 179 |
światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich |
| 180 |
wyrażania w życiu publicznym. |
| 181 |
3. Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami |
| 182 |
wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich |
| 183 |
autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim |
| 184 |
zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i |
| 185 |
dobra wspólnego. |
| 186 |
4. Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem |
| 187 |
katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze |
| 188 |
Stolicą Apostolską i ustawy. |
| 189 |
5. |
| 190 |
------- |
| 191 |
Rzeczpospolita Polska strzeże Stosunki między |
| 192 |
Rzecząpospolitą Polską a innymi kościołami oraz związkami |
| 193 |
wyznaniowymi określają ustawy uchwalone na podstawie umów |
| 194 |
zawartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi |
| 195 |
przedstawicielami. |
| 196 |
|
| 197 |
Art. 26. |
| 198 |
-------- |
| 199 |
1. Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej służą ochronie |
| 200 |
niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium |
| 201 |
oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszalności swojego |
| 202 |
terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i |
| 203 |
obywatelajego granic. |
| 204 |
2. Siły Zbrojne zachowują neutralność w sprawach |
| 205 |
politycznych oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże |
| 206 |
dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, |
| 207 |
kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. |
| 208 |
|
| 209 |
Art. 6. |
| 210 |
-------podlegają cywilnej i demokratycznej kontroli. |
| 211 |
|
| 212 |
Art. 27. |
| 213 |
-------- |
| 214 |
W Rzeczypospolitej Polskiej językiem urzędowym jest język |
| 215 |
polski. Przepis ten nie narusza praw mniejszości narodowych |
| 216 |
wynikających z ratyfikowanych umów międzynarodowych. |
| 217 |
|
| 218 |
Art. 28. |
| 219 |
-------- |
| 220 |
1. Rzeczpospolita Polska stwarza warunki upowszechniania i |
| 221 |
równego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem tożsamości |
| 222 |
narodu polskiego, jego trwania i rozwoju.Godłem |
| 223 |
Rzeczypospolitej Polskiej jest wizerunek orła białego w |
| 224 |
koronie w czerwonym polu. |
| 225 |
2. Rzeczpospolita Polska udziela pomocy Polakom |
| 226 |
zamieszkałym za granicą w zachowaniu ich związków z |
| 227 |
narodowym dziedzictwem kulturalnym. |
| 228 |
|
| 229 |
Art. 7. |
| 230 |
------- |
| 231 |
Organy władzy publicznej działają na podstawie i w |
| 232 |
granicach prawa. |
| 233 |
|
| 234 |
Art. 8. |
| 235 |
------- |
| 236 |
1. KonstytucjaBarwami Rzeczypospolitej Polskiej są kolory |
| 237 |
biały i czerwony. |
| 238 |
3. Hymnem Rzeczypospolitej Polskiej jest najwyższym |
| 239 |
prawemMazurek Dąbrowskiego. |
| 240 |
4. Godło, barwy i hymn Rzeczypospolitej Polskiej. |
| 241 |
2. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że |
| 242 |
Konstytucja stanowi inaczej. |
| 243 |
|
| 244 |
Art. 9. |
| 245 |
------- |
| 246 |
Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa |
| 247 |
międzynarodowego. |
| 248 |
|
| 249 |
Art. 10. |
| 250 |
-------- |
| 251 |
1. UstrójPolskiej podlegają ochronie prawnej. |
| 252 |
5. Szczegóły dotyczące godła, barw i hymnu określa ustawa. |
| 253 |
|
| 254 |
Art. 29. |
| 255 |
-------- |
| 256 |
Stolicą Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i |
| 257 |
równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i |
| 258 |
władzy sądowniczej. |
| 259 |
2. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę |
| 260 |
wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada |
| 261 |
Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały. |
| 262 |
|
| 263 |
Art. 11. |
| 264 |
-------- |
| 265 |
1. Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i |
| 266 |
działania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszają |
| 267 |
na zasadach dobrowolności i równości obywateli polskich w |
| 268 |
celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie |
| 269 |
polityki państwa. |
| 270 |
2. Finansowanie partii politycznych jest jawne. |
| 271 |
|
| 272 |
Art. 12. |
| 273 |
-------- |
| 274 |
Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i |
| 275 |
działania związków zawodowych, organizacji |
| 276 |
społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów |
| 277 |
obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji. |
| 278 |
|
| 279 |
Art. 13. |
| 280 |
-------- |
| 281 |
Zakazane jest istnienie partii politycznych i innych |
| 282 |
organizacji odwołujących się w swoich programach do |
| 283 |
totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i |
| 284 |
komunizmu, a także tych, których program lub działalność |
| 285 |
zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, |
| 286 |
stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na |
| 287 |
politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub |
| 288 |
członkostwa. |
| 289 |
|
| 290 |
Art. 14. |
| 291 |
-------- |
| 292 |
Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność prasy i innych |
| 293 |
środków społecznego przekazu. |
| 294 |
|
| 295 |
Art. 15. |
| 296 |
-------- |
| 297 |
1. Ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia |
| 298 |
decentralizację władzy publicznej. |
| 299 |
2. Zasadniczy podział terytorialny państwa uwzględniający |
| 300 |
więzi społeczne, gospodarcze lub kulturowe i zapewniający |
| 301 |
jednostkom terytorialnym zdolność wykonywania zadań |
| 302 |
publicznych określa ustawa. |
| 303 |
|
| 304 |
Art. 16. |
| 305 |
-------- |
| 306 |
1. Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału |
| 307 |
terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządową. |
| 308 |
2. Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy |
| 309 |
publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część |
| 310 |
zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na |
| 311 |
własną odpowiedzialność. |
| 312 |
|
| 313 |
Art. 17. |
| 314 |
-------- |
| 315 |
1. W drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, |
| 316 |
reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego |
| 317 |
i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów |
| 318 |
w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. |
| 319 |
2. W drodze ustawy można tworzyć również inne rodzaje |
| 320 |
samorządu. Samorządy te nie mogą naruszać wolności |
| 321 |
wykonywania zawodu ani ograniczać wolności podejmowania |
| 322 |
działalności gospodarczej. |
| 323 |
|
| 324 |
Art. 18. |
| 325 |
-------- |
| 326 |
Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, |
| 327 |
macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i |
| 328 |
opieką Rzeczypospolitej Polskiej. |
| 329 |
|
| 330 |
Art. 19. |
| 331 |
-------- |
| 332 |
Rzeczpospolita Polska specjalną opieką otacza weteranów |
| 333 |
walk o niepodległość, zwłaszcza inwalidów wojennych. |
| 334 |
|
| 335 |
Art. 20. |
| 336 |
-------- |
| 337 |
Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności |
| 338 |
działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz |
| 339 |
solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych |
| 340 |
stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej |
| 341 |
Polskiej. |
| 342 |
|
| 343 |
Art. 21. |
| 344 |
-------- |
| 345 |
1. Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo |
| 346 |
dziedziczenia. |
| 347 |
2. Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy |
| 348 |
jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym |
| 349 |
odszkodowaniem. |
| 350 |
|
| 351 |
Art. 22. |
| 352 |
-------- |
| 353 |
Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest |
| 354 |
dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na |
| 355 |
ważny interes publiczny. |
| 356 |
|
| 357 |
Art. 23. |
| 358 |
-------- |
| 359 |
Podstawą ustroju rolnego państwa jest gospodarstwo |
| 360 |
rodzinne. Zasada ta nie narusza postanowień art. 21 i art. |
| 361 |
22. |
| 362 |
|
| 363 |
Art. 24. |
| 364 |
-------- |
| 365 |
Praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. |
| 366 |
Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy. |
| 367 |
|
| 368 |
Art. 25. |
| 369 |
-------- |
| 370 |
1. Kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione. |
| 371 |
2. Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują |
| 372 |
bezstronność w sprawach przekonań religijnych, |
| 373 |
światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich |
| 374 |
wyrażania w życiu publicznym. |
| 375 |
3. Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami |
| 376 |
wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich |
| 377 |
autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim |
| 378 |
zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i |
| 379 |
dobra wspólnego. |
| 380 |
4. Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem |
| 381 |
katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze |
| 382 |
Stolicą Apostolską i ustawy. |
| 383 |
5. Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a innymi |
| 384 |
kościołami oraz związkami wyznaniowymi określają ustawy |
| 385 |
uchwalone na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów |
| 386 |
z ich właściwymi przedstawicielami. |
| 387 |
|
| 388 |
Art. 26. |
| 389 |
-------- |
| 390 |
1. Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej służą ochronie |
| 391 |
niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium |
| 392 |
oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszalności jego |
| 393 |
granic. |
| 394 |
2. Siły Zbrojne zachowują neutralność w sprawach |
| 395 |
politycznych oraz podlegają cywilnej i demokratycznej |
| 396 |
kontroli. |
| 397 |
|
| 398 |
Art. 27. |
| 399 |
-------- |
| 400 |
W Rzeczypospolitej Polskiej językiem urzędowym jest język |
| 401 |
polski. Przepis ten nie narusza praw mniejszości narodowych |
| 402 |
wynikających z ratyfikowanych umów międzynarodowych. |
| 403 |
|
| 404 |
Art. 28. |
| 405 |
-------- |
| 406 |
1. Godłem Rzeczypospolitej Polskiej jest wizerunek orła |
| 407 |
białego w koronie w czerwonym polu. |
| 408 |
2. Barwami Rzeczypospolitej Polskiej są kolory biały i |
| 409 |
czerwony. |
| 410 |
3. Hymnem Rzeczypospolitej Polskiej jest Mazurek |
| 411 |
Dąbrowskiego. |
| 412 |
4. Godło, barwy i hymn Rzeczypospolitej Polskiej podlegają |
| 413 |
ochronie prawnej. |
| 414 |
5. Szczegóły dotyczące godła, barw i hymnu określa ustawa. |
| 415 |
|
| 416 |
Art. 29. |
| 417 |
-------- |
| 418 |
Stolicą Rzeczypospolitej Polskiej jest Warszawa. |